„I że to jest ich ustrój, Ich marksizm. Ich realizm Ich wiek XX. Ich postęp Ich sztuka. Ich socjalizm”.

Tak Marian Hemar opisywał socjalistów i jest to fragment uniwersalny. Do dzisiaj niewiele się zmieniło. Dalej budżety tak państw, jak i samorządów ufundowane są na gruncie socjalistycznym. Największe problemy mają dzisiaj kraje, które poszły najdalej w budowaniu państwa socjalnego: Grecja, Portugalia, w kolejce czeka Francja i kilka innych. I na nic zdały się hojne dotacje z Unii Europejskiej, nie było żadnego cudu ekonomicznego, skoro rządy wszystkich tych krajów nie mają środków na pokrycie bieżących wydatków.

Dotyczy to również Piaseczna. W wyniku nadmiernych wydatków w stosunku do dochodów Piasecznu brakuje pieniędzy na realizację swoich zadań i zobowiązań. Gmina musi zaciągnąć kredyt na około 60 mln zł w ciągu dwóch lat. Jesteśmy drogą gminą. Nie wieszczę tu jeszcze katastrofy, ale idzie o to, aby się sobie krytycznie przyjrzeć i dostrzec to, co należy pilnie zrobić, aby nie popaść w dryf rozwojowy i nie utknąć w stagnacji.

Gmina się zajmie

Skąd się wzięła tak trudna sytuacja finansowa Piaseczna? Oczywiście przyczyn jest wiele. Ogólny kryzys w Polsce. Nakładanie przez rząd na samorząd nowych zadań bez wsparcia finansowego, co zmusza władze lokalne do poddaństwa wobec władz centralnych. Na przykład obowiązek ustawowy „zapewnienia bezdomnym zwierzętom miejsca w schronisku” to 300 tys. zł z budżetu gminy. Prowadzenie państwowej oświaty, którą w całości powinien finansować rząd centralny, to dołożenie ponad 85 mln zł z budżetu gminy.

Z niewymuszonych i dobrowolnych wydatków: słynny monitoring. Tropi zagrożenia wczorajsze, a jego rozbudowa nie ma końca. Ufundowany na takiej oto filozofii, że mamy być kontrolowani wszędzie i na każdym kroku, oczywiście dla naszego dobra.

Do tego dochodzi cały system dotacji i „pomocy społecznej”, gdzie pomoc otrzymują nie ci, którzy potrzebują, a ci, którym „się należy”, oraz indywidualne i instytucjonalne pomysły tych, którzy na koszt innych chętnie by pożyli i podziałali, trwoniąc pieniądze koncertowo.

Ta postawa została wytworzona przez samorząd socjalny. Indywidualne cwaniactwo poparte fatalnym prawem oraz zorganizowana, wrzeszcząca mniejszość, która ma na uwadze przede wszystkim swoje interesy, uczyniły z gminy i jej instytucji narzędzie kolonizacji milczącej większości, co przejawia się we wzroście zadłużenia oraz stałym podnoszeniu podatków i wydatków, które nigdy, w postaci jakiejkolwiek usługi publicznej, nie wrócą do podatnika.

Zagrożona jest kategoria obywateli, zastępowanych przez klientów gminy. Zniknie w związku z tym pojęcie dobra wspólnego. Społeczeństwo przestaje być odpowiedzialne za innych (pomoc społeczna), a więc i za swoich najbliższych, gdyż gmina powinna się nimi zająć (domy opieki), i za siebie, a nawet za swoje zwierzęta (schroniska).

Utopijne wyobrażenie, że samorząd musi eliminować wszelkie zagrożenia w ludzkiej egzystencji od kołyski aż po grób oparte jest na absurdalnej wierze, że jesteśmy w stanie stworzyć doskonały mechanizm społeczny, eliminujący jakiekolwiek wyrzeczenia i ograniczenia. Nic więc dziwnego, że w socjalistycznej demokracji opiekuńczej robi się wszystko, aby wszelkie zagrożenia odsunąć, nawet kosztem spotęgowania ich w przyszłości, co prowadzi oczywiście do autodestrukcji, gdzie najpierw trwoni się finanse, a potem kapitał ludzki. Wszyscy widzą, że socjalizm gminny funkcjonuje coraz gorzej. Ale jednocześnie oczekują, że gmina „powinna coś z tym zrobić”, czyli zwiększyć swoją aktywność. A to oznacza, że lekarstwem na socjalizm ma być zwiększenie socjalizmu. Przypomina to leczenie trądu pudrem.

Pieniądze nie przylatują

Jestem realistą, zdaję sobie sprawę, że demontaż gminy socjalnej jest trudny. Ale podważam jej demoralizujący charakter po to, by ją  zreformować. Szukam recepty już nie tyle na cofnięcie, ile na zatrzymanie opisywanego procesu.

Zadanie przebudowy budżetu powinno współbrzmieć z podmiotowym podejściem do przeglądu i redukcji wydatków bieżących. Nie sposób tego od siebie oddzielić. To oczywiste.

Wbrew obawom i rozpaczliwym opiniom taka polityka i metoda konstruowania budżetu nie wymaga szczególnych działań. Wymaga spojrzenia prawdzie prosto w oczy i niezakłamywania rzeczywistości, nawet gdy wielu chętnie wierzy, że nic nam nie grozi i że nie potrzeba żadnego wysiłku ani ograniczeń. Na rzecz zrównoważonego budżetu należy zaapelować o gwarancję bezpieczeństwa dla dochodów i wydatków publicznych, by nie popaść w spiralę zadłużenia, bo to może sporo kosztować (patrz: zadłużony Kraków, Poznań, Wrocław, Gdańsk, Warszawa i wiele innych miast). Takie działanie jest w zasięgu naszych możliwości. Pytanie, czy będziemy zdolni do samoograniczenia, czy nastawimy się na doraźną konsumpcję.

Pieniądze w budżecie gminy nie biorą się znikąd ani nie przylatują z kosmosu.

Wszystkie wydatki gminy finansują podatnicy. Dlatego fundusze publiczne powinny być racjonalnie wydawane, najlepiej na cele wspólne dla wszystkich mieszkańców, a nie marnotrawione.

Zbigniew Mucha, radny gminy Piaseczno